Marokko's Onweerstaanbare Roep

Marokko gezien vanuit Gibraltar en Spanje

• Marokko's onweerstaanbare roep...
• Op weg naar Zuid-Amerika
• Alles anders
• Sahara
• De kinderen met de kudde
• Geitenuier
• Gedicht

Marokko's onweerstaanbare roep....
Raar zinnetje eigenlijk. Zou het suggereren dat je het zou moeten weerstaan? Nou, ik geef maar al te graag toe aan haar roep. Marokko is onder mijn vel gekropen, ik heb er een deel van mijn hart verloren.  Hoezo verloren? Ach, dat deel van mijn hart ligt gewoon daar.
Elke keer als ik er weer ben dan is mijn hart weer heel. Ik weet nog als de dag van gisteren hoe ik bevangen raakte van wat ik zag.
 
Op weg naar Zuid-Amerika
Mijn studie had ik er aan gegeven om op reis te gaan, het enige waar al mijn aderen naar verlangden; op reis zijn.  Onderweg hier en daar werkend trok ik door Europa om uiteindelijk eens de grote oversteek te maken. Na het lezen van boeken van Gabriel Marcia Marquez, honderd jaar eenzaamheid, en andere machtig mooie boeken, zou ik naar Zuid-Amerika varen. Als dekzwabber op een luxejacht, als kok op een vrachtvaarder, het maakte me niet uit. En zo was ik al een tijd in Spanje om op een dag, als het zo uitkwam, op zoek te gaan naar een boot. Tot die tijd werkte ik hier en daar en vermaakte me best.
En dan die dag in Gibraltar. Toen gebeurde het. Ik kwam vanuit het binnenland naar Gibraltar, liep het schiereiland op en ging naar de boulevard…. Daar zag ik Afrika. Het magische Afrika. Arabisch Afrika (ik wist nog niets van Berbers oftewel Amazight).  Ik was verbijsterd. Zo machtig, mysterieus, ongenaakbaar en groots lag het daar. En zo dichtbij… alsof je het zo met je arm als werphengel kon grijpen. Ik was confuus.


Later op die dag, in de avond, kwam ik weer terug op die plek en wat zag ik? Praktisch niets. Een groot zwart met hier en daar een enkel lichtje. Zo donker, zo zwart… Afrika. Om me heen een en al licht, glinsterend, fonkelend, warm gloeiend licht, badend in zichzelf. Hoe zou het er van de andere kant uitzien? Alsof het goud hier op straat ligt? Hoe is het aan de andere kant waar het zo donker is in de zwarte nacht?
Onrustig woelend op een verlaten strand kon ik de slaap niet vatten. Morgen een boot pakken was alles wat me nog bezig hield.

Alles anders
Wat wist ik eigenlijk van de wereld? Wat wist ik van Marokko? Die andere cultuur? Zodra ik bij Fnideq de grens over was dompelde ik onder in een andere wereld. Een wereld die me later zo vertrouwd is geworden. Wat ongelofelijk spannend. Ik zag niets van wat ik ooit op school had geleerd. Heel eenvoudig omdat je, naar mijn idee, uit een schoolboek bijna niets leert. Alles drong diep binnen. De intense geuren van kruiden, bloemen en lichamen van mensen en dieren. De bizarre drukte in de medina van de eerste Marokkaanse stad waar ik gelijk indook, Tetouan.

De kakafonie van de vele Arabische (later begreep ik dat het om Amazight-Riffijns ging) uitroepen in de krioelende steegjes. Een levendige mierenhoop waar ik totaal niets kende en in de donkere avond de weg en mezelf verloor. Compleet gedesoriënteerd zocht ik laat in de nacht een bed in een pensionnetje ergens in een labyrint in een ver melkwegstelsel. Starend naar het plafond viel ik in een diepe slaap onder het eeuwig rondpompende rumoerige gedruis van duizend en een stadsnacht.

In de ochtend, toen ik wakker maar niet helder was, wist ik niet op welke plek op de wereld ik was. De topografie van Marokko kende ik niet zoals die van Europa veel meer. En ik zat nog steeds ergens midden in dat immense doolhof.  Na een heerlijk ontbijt met vers stokbrood, verse jus d'orange en croissantjes ging ik naar buiten mezelf oriënterend op de zon. Jonge lezers zijn gewend dat er overal een App voor is en dat je door je mobieltje en een continue internetverbinding altijd weet waar je bent en wat je te doen staat. Handig maar ik gun iedereen van harte ooit eens te reizen daar waar vriend GSM en maatje G4 er niet voor je zijn maar wel echte mensen waarmee je kunt praten, lachen en zwijgen; de woestijn.

Sahara
Na alle drukte was ik wel zo getriggerd om meer te beleven en te zien in dit land dat ik besloot nog even terug naar Europa te gaan en weer wat geld te verdienen om een oud Renaultje 4 te kopen. Al snel was ik weer terug op Marokkaanse bodem om verder te trekken. Wat ik nog wel van school wist dat was dat er in het Zuiden de Sahara was die zich uitstrekte over de gehele breedte van Noord-Afrika. Daar zal dan de rust zijn waar ik benieuwd naar was.
Heb je ooit die prachtige roadmovie the Sheltering Sky gezien met het intense camerawerk van Bertolucci? Dan kun je je een voorstelling maken van de sfeer van mijn reis naar het diepe zuiden. Over de prachtige ruige Atlas met haar immens indrukwekkende uitzichten kroop de R4 naar de Pre-Sahara waar als het ware een stolp over de tijd heen leek gezet. Alles was er gedempter, langzamer, stiller en tegelijkertijd diende alles zich in volle eenvoud indringend aan. In de Atlas en de Sahara zag ik voor het eerst in mijn leven boeren ploegen met ezels (een paar jaar later kwam ik in een kustgebied waar veelvuldig werd geploegd met kamelen). Voor het eerst zwierf ik door gigantische oases waarvan ik me op school in de verste verte geen voorstelling had kunnen maken. Het leek of het leven hier was blijven stilstaan. Maar dat is een onzinnige uitdrukking bedacht door mensen uit een gebied in de wereld waar veel zich in kort tempo heeft veranderd. Er is in de oases in het zuiden niets blijven stilstaan. Alles is juist eeuwenlang tot aan nu gewoon doorgegaan. Tegenwoordig is het bij bepaalde mensen een issue om te leren omdenken. Dat vind ik een mooie ontwikkeling. De plek bij uitstek om te leren omdenken voor Europeanen of westerlingen is toch wel de woestijn. Enfin, terug in de tijd weer...

De kinderen met de kudde
Ik zag elke dag weer dingen en gebeurtenissen voor het eerst. Ik herinner me dat ik op een keiige vlakte drie kinderen van een jaar of drie tot zeven tegenkwam. Ze hadden een kudde van wel honderd schapen om op te passen. Ze vroegen me verlegen of ik iets voor ze had. Ik had wel een blikje sardientjes. Ik dacht dat ze dat wel onmiddellijk zouden gaan eten maar ze gingen eerst van aarde en een beetje water een heel klein oventje bouwen. Met wat dorre takjes uit de omgeving maakten ze een heel klein vuurtje in het oventje. Daarna legden ze het deeg dat ze ook even hadden gemaakt met wat bloem en water in het oventje en binnen een paar minuten hadden we een vers warm brood met sardien. 

Geitenuier
Ook weet ik nog goed hoe ik voor het eerst een totaal vol beladen personen auto van het gebrokkelde asfalt af zag gaan. De uitlaat van de door zijn voegen zakkende twintig jaar oude Mercedes 200 schraapte over de keien van een hobbelig pad. Op het dak een geit, drie kippen en een paar grote zakken rijst en suiker waar twee mannen op zaten. In de auto was het druk. Ik toeterde en gebaarde dat ik ze wilde spreken. Op mijn vraag wat ze gingen doen antwoordden ze dat na de markt terug op weg naar huis waren.
Wonen jullie in de woestijn dan?
Ja, waarom niet?
En is er naar jullie huis helemaal geen asfalt meer?
Nee, maar we hebben de tijd.
En kan ik met mijn autootje ook op die paden?
Met een R4? Ja natuurlijk! - Ze lachten hartelijk -  Dat is de Scorpion du Desert. Met gemak :-)
Mag ik achter jullie aan?
Kom maar mee en slaap bij ons. Wil jij drie man meenemen in je auto?
Ja, natuurlijk.
Met hun twee woorden Frans en mijn twee woorden Marokkaans en veel gebaren en mimiek kwamen we toch een heel eind. Ik weet nog hoe ik me voelde. Gelukkig dat ik hier was en dit mocht meemaken. Na uren rijden (meer hobbelen) kwamen we bij een, door mensenhanden gecreëerde, oase. Met drie zelf geslagen putten bevloeiden ze een paar hectare land. Fris gras onder prachtige palmen. Groentetuinen, fruitbomen, geurende bloemenstruiken midden in de steenwoestijn. We verstonden een paar woorden van elkaars taal en we begrepen elkaar prima.
Die avond at ik in de familie. Dat wil zeggen; de mannen en de jongens bij elkaar en de vrouwen en de meisjes bij elkaar in de keuken. We zaten op de grond dicht tegen elkaar aan rond een klein laag tafeltje. In het midden een grote schaal waarin kleurrijk eten piramide-achtig was opgestapeld. Ieder at met de rechterhand en stukjes brood als lepel van zijn eigen hoek op de schaal. Af en toe kreeg ik iets extra lekkers van de vader en de oudste zoon naar mijn hoek van de schaal toegeworpen. Het beste voor de gast. Nadat er wat groenten waren gegeten zou het vlees in het midden van de schaal te voorschijn moeten komen, dat had ik al geleerd. Maar tot mijn grote verbazing zag ik een leren knoop te voorschijn komen. En nog wat weggegeten groenten later leek het te gaan om een grote bal, een leren zak. Vader knoopte de zak open en er kwamen de lekkerste geuren uit die ik ooit had geroken. De zak zat vol met kleine reepjes vlees die heerlijk gekruid waren. Na deze wel heel bijzondere maaltijd vroeg vader me, met zichtbare trots wijzend op de slappe leren zak, of ik wist wat ik had gegeten. Ja, vlees. Maar verder geen idee. Wel, we hadden geitenuier gegeten. De leren zak was een uier die was volgestopt met langdurig gemarineerd mals vlees en daarna dichtgeknoopt. Mijn vrouw is de beste kokkin van de hele omgeving, glunderde vader. Kijk; de uier gaat dichtgeknoopt in een diep gat met gloeiende kolen. Zand er over en uren later weer opgraven.
Zoals alles wat je voor het eerst in je leven ziet en hoort is de impact groot. Maar toch, ook al kom ik nu dertig jaar in Marokko en voel ik me thuis en op mijn gemak; alles dient zich nog steeds contrastrijk, indringend en soms mysterieus aan. Marokko geeft haar geheimen langzaam prijs. Ook aan hen die willen horen. Als je dit herkent begrijp je wat ik bedoel. Is dit voor jou vaag en ver van je bed dan zou ik je willen zeggen: toe, ga eens een keer flink ver van je bed en laat je ideeën in je bed achter :-)

Marokko roept.


Oh ja, in Zuid-Amerika ben ik niet meer geweest. Marokko blééf roepen :-)

Gedicht
Op de pagina Marokko Vakantieland heb ik een gedicht bewerkt dat bepaalde essenties van Marokko zo mooi verwoord.

---